نخستین رجال خاندان سهروردی از سهرورد، شهر کوچکی میان زنجان و همدان، برخاستند و با کوچ به بغداد به انگیزة قدم در راه تهذیب و تحصیل علم، این خاندان در سدة 5ق در این شهر ظهور یافت و به تدریج به تصوف و علم شناخته شد. خاندان مذکور تا اوایل سدة 9ق در عراق و جزیره دوام یافت و بیشترین اخلاف خاندان در این جا ظهور یافتند. با پراکنده شدن تدریجی برخی از رجال خاندان در سرزمین های اسلامی، از نیمة دوم سدة 7ق تا سدة 14ق اخلافی از این خاندان در ایران، مصر و شام، ماوراءالنهر و به ویژه هند نیز ظاهر شدند. منابع سلسله نسب همة اخلاف را به طور کامل بیان نکرده اند. دربارة منتسبان با سلسله نسب ناقص اجمالا می دانیم که از نسل شیخ شهاب الدین عمر سهروردی(د. 632ق) بوده اند. از این رو، می توان گفت برخی از اخلاف شیخ و تبعا خاندان تا سدة اخیر نسب خویش را حفظ کرده یا از نسب بردن خویش از شیخ آگاهی داشته اند؛ با این همه، احتمال نسب سازی برخی از منسوبان متاخر برای خویش بسیار است. این پژوهش می کوشد پس از معرفی خاندان سهروردی، با استقصای نام اعضا و اخلاف آن، شجره نامة ایشان را بر پایة منابع موجود ترسیم و مدعیان انتساب به شیخ را نیز معرفی کند.

نویسنده در نوشتار حاضر می کوشد خواننده را با کتاب ذخیره العقبی فی ذم الدنیا که دربرگیرنده زندگی نامه خودنوشت میرمخدوم شریفی است، آشنا سازد. این اثر حاوی 9 مقاله است که هر مقاله، گزیده ای از آیات، کلمات انبیاء، احادیث خلفا و امامان، کلمات حکما و نیز اشعار و. . . در موضوع زهد را دربرمی گیرد. نویسنده در راستای معرفی کتاب مذکور، فهرستی از 9 مقاله یا همان فصل های کتاب را بیان می دارد. سپس، به مطالبی که میرمخدوم شریفی در «ختم الکتاب» خوب درباره خودش از قبیل خانواده و نسب، استادان و مشایخ، و مناصب حکومتی، آورده است، می پردازد.

این نوشتار در واقع به منظور تجلیل ازمقام علمی ، فرهنگی ، آموزشی و پژوهشی جناب آقای دکتر علیرضا فیض، استاد بلند مرتبه و مدیر گروه آموزشی فقه و حقوق اسلامی دانشگاه تهران، که پس از 43 سال خدمات با ارزش آموزشی و پژوهشی، در آغاز سال جاری به افتخار بزرگ بازنشستگی نائل آمده اند، تهیه گردیده است. بخشی از آن به خامه مبارک استاد و بخشی از آن برپایه بیانات شفاهی ایشان بخشهای دیگر به همت جناب آقای دکتر باقری، از شاگردان و همکاران معظم له در گروه فقه، تالیف و تدوین شده است. امید می رود این مختصر، چون آثار ارزشمند و زندگی پربرکت استاد برای همه مفید افتد؛ همچنانکه انتظار می رود که از وجود پر فیض ایشان همچون گذشته بهره ها نصیب جامعه علم و ادب و فرهنگ گردد.

خاندان زنگی فریومدی که به تصریح تاریخ نگار دربار اولجایتو ، ابوالقاسم کاشانی به پنج پشت وزیرزاده بودند، تقریبا در سرتاسر دوره فرمانروایی مغولان، چه پیش از روی آوردن هلاکوخان به ایران (سال 654) و چه پس از آن، دست در کار وزارت و استیفا و صاحب قدرت و اقتدار بسیار می بوده اند. اینان در کنار خدمت به دستگاه نوپای ایلخانی در دانش پروری و شاعر نوازی نیز دستی توانا و گشاده داشته اند. بررسی زندگی مشاهیر این خاندان که بر عهده این مقاله است، تا اندازه ای این پاره ازتاریخ ایران یعنی عصر ایلخانی ، و نیز نمایی ازچهره فرهنگی خراسان آن روزگار را که می باید آنجا را پایتخت غیررسمی ایلخانان مغول به شمار آورد، تاحدی تبیین می کند

اسناد و مدارک به جامانده در مراکز اسنادی و آرشیوهای شخصی عالمان شیعی حاوی اطلاعات گوناگون فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و دینی است که می تواند در پژوهش های مختلف موردتوجه قرار گیرد. یکی از مهم ترین اسناد خطی بر جای مانده از عالمان شیعی متعلق به خاندان آیتی بیرجندی است که بررسی و مطالعه ی دقیق آن ها بیانگر وجوه اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جامعه ی بیرجند و ایفای نقش این خاندان در زمینه های مختلف است. براین اساس، مقاله پیش رو در نظر دارد از طریق دسته بندی موضوعی و تحلیل محتوایی اسناد خاندان مذکور جایگاه این اسناد را در مطالعات تاریخ فرهنگی و اجتماعی منطقه مورد ارزیابی قرار دهد. یافته های پژوهش  بیانگر جایگاه رفیع خاندان آیتی در حل و فصل مسائل اجتماعی، دادرسی ها، گرفتاری های مردم، رتق وفتق امور شرعی و اثرگذاری آن ها در تصمیم گیری های سیاسی و اقتصادی منطقه است. خاندان آیتی ضمن برقرار نمودن ارتباط مردم با خاندان حکومتگر و سروسامان دادن امور آن ها، تلاش می نمودند که از دایره ی شرع نیز در تأیید حکومت خارج نشوند.

میرزا احمد متولی باشی متخلص به «روشن» از شعرای گمنام عهد قاجاری است که مدتی منصب تولیت آستان حضرت احمد بن موسی الکاظم شاه چراغ (ع) را عهده دار بوده است. اهمیت این بقعه متبرکه و به تبع آن منصب تولیت این آستان در طول تاریخ مورد ادعای افراد بسیاری واقع شده است. افرادی گاه با انتصاب از سوی امرا و سلاطین و گاهی به عنف آن را تصاحب کرده اند. این منصب در عهد صفوی و قاجار بر عهده خاندان حسینی شریفی از نوادگان علامه میرشریف جرجانی بوده است. در نسخه خطی دیوان میرزا احمد متولی باشی اشعاری وجود دارد که بیانگر اختلاف وی با فرد یا افرادی بر سر منصب تولیت آستان حضرت شاه چراغ (ع) است. این مقاله به شیوه توصیفی، تحلیلی و بر اساس نسخه خطی دیوان اشعار میرزا احمد متولی باشی، وقف نامه میرزا حبیب الله شریفی تولیت عهد صفوی آستان و طومار خطی استشهادنامه سادات دشتکی به عنوان مدعیان تولیت این آستان که در کتابخانه شاه چراغ (ع) ثبت و نگهداری می شود، این موضوع را بررسی کرده است؛ همچنین زوایای پنهان این اختلاف اعم از آغاز و چگونگی پیدایش اختلاف و سیر انتصاب هر یک از متولیان از عهد صفوی تا دوره پهلوی اول را تبیین و تشریح و نتیجه گیری کرده است.